📝ผลกระทบ จป.รังสี(RSO) จากกฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานฯรังสี พ.ศ. 2564

ในช่วงปลายปี พ.ศ. 2564 กระทรวงแรงงานฯ ขยับตัวเป็นครั้งแรกในรอบ 16 ปี ในเรื่องของการบริหารจัดการความปลอดภัยเกี่ยวกับรังสี โดยการประกาศบังคับใช้ กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานการทำงานเกี่ยวกับรังสี พ.ศ. 2564 และ ให้ยกเลิก กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับรังสีชนิดก่อไอออน พ.ศ. 2547 ซึ่งมีอายุการบังคับใช้ยาวนานถึง 16 ปี 

การประกาศบังคับใช้กฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2564 ดังกล่าว ส่งผลให้เกิดความเปลี่ยนแปลง ในส่วนของข้อกำหนด ที่เกี่ยวข้องกับ  "การควบคุมและป้องกันอันตราย" ที่ซึ่ง RSOTH ได้สรุปการเปลี่ยนแปลง หรือการคงไว้ซึ่ง ข้อกำหนดเดิมที่สำคัญ ในกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการแจ้งรายงาน และการบันทึกข้อมูลเชิงสถิติ ดังต่อไปนี้ครับ

ที่	กฎกระทรวงฯ พ.ศ.2547 (ยกเลิก)	กฎกระทรวงฯ พ.ศ.2564 (บังคับใช้)
1	ผู้รับผิดชอบดำเนินการทางเทคนิคในเรื่องรังสี	เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี หรือ เจ้าหน้าที่ดำเนินการทางเทคนิค เกี่ยวกับวัสดุนิวเคลียร์ (ตามกฎหมายว่าด้วยพลังงานนิวเคลียร์เพื่อสันติ)
2	แบบแจ้งจำนวนและปริมาณความแรงรังสีของต้นกำเนิดรังสี (แบบร.1-1)	แบบแจ้งจำนวนและปริมาณความแรงรังสีของต้นกำเนิดรังสี (แบบร.1-1)
3	แบบแจ้งการเปลี่ยนแปลงจำนวน/ปริมาณความแรงรังสีของต้นกำเนิดรังสี (แบบ ร.1-2)	แบบแจ้งการเปลี่ยนแปลงจำนวน/ปริมาณความแรงรังสีของต้นกำเนิดรังสี (แบบ ร.1-2)
4	แบบแจ้งชื่อและคุณสมบัติของผู้รับผิดชอบดำเนินการทางด้านเทคนิคในเรื่องรังสี (แบบร.3-1)	แบบแจ้งชื่อและคุณสมบัติของผู้รับผิดชอบดำเนินการทางด้านเทคนิคในเรื่องรังสี (แบบ ร.3-1)
5	แบบแจ้งชื่อและคุณสมบัติของผู้รับผิดชอบดำเนินการทางด้านเทคนิคในเรื่องรังสี แทนผู้รับผิดชอบเดิม (แบบร.3-2)	แบบแจ้งชื่อและคุณสมบัติของผู้รับผิดชอบดำเนินการทางด้านเทคนิคในเรื่องรังสี แทนผู้รับผิดชอบเดิม (แบบร.3-2)
6	แบบรายงานการปฏิบัติงานของผู้รับผิดชอบดำเนินการทางด้านเทคนิคในเรื่องรังสี (แบบร.5)	แบบรายงานการปฏิบัติงานของผู้รับผิดชอบดำเนินการทางด้านเทคนิคในเรื่องรังสี (แบบร.5)
7	จัดทำข้อมูลเกี่ยวกับปริมาณรังสีสะสมที่ลูกจ้างได้รับเป็นประจำทุกเดือน โดยเก็บหลักฐานไว้ ณ สถานที่ทำงาน	แบบจัดทำข้อมูลเกี่ยวกับปริมําณรังสีสะสมของลูกจ้างซึ่งปฏิบัติงานเกี่ยวกับรังสี (แบบ กภ.ร.2) (มีประกาศกรมฯรองรับแล้ว คลิก)
8	ไม่มีข้อกำหนด	แบบแจ้งข้อมูลเกี่ยวกับปริมาณรังสีสะสมที่เกินกำหนดของลูกจ้างซึ่งปฏิบัติงํานเกี่ยวกับรังสี (แบบ กภ.ร.3) (มีประกาศกรมฯรองรับแล้ว คลิก)

การแจ้งตามกฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2564 ให้เป็นไปตามแบบที่อธิบดีประกาศกำหนด และ ให้ดำเนินการโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์เป็นหลัก (ข้อมูลระบบ e-Service of DLPW เมื่อวันที่ 5/6/2565)

จาก กฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2564 แสดงให้เห็นถึงความพยายามในการบูรณาการ การบริหารจัดการความปลอดภัยเกี่ยวกับรังสีร่วมกัน ระหว่างกระทรวงแรงงานฯ และ กระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ โดยเฉพาะในข้อกำหนดในหมวดที่ 2 การควบคุมและป้องกันอันตราย ข้อที่ 14  ความว่า

กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานการทำงานเกี่ยวกับรังสี พ.ศ. 2564 ข้อ 14 นายจ้างซึ่งมีต้นกำเนิดรังสีประเภทที่ต้องมีใบอนุญาต ตามกฎหมายว่าด้วยพลังงานนิวเคลียร์เพื่อสันติ ต้องจัดให้มี 👤เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทํางรังสี หรือ 👤เจ้าหน้าที่ดำเนินการทางเทคนิคเกี่ยวกับวัสดุนิวเคลียร์ ตามกฎหมายว่าด้วยพลังงานนิวเคลียร์เพื่อสันติ อย่างน้อยหนึ่งคนประจำสถานประกอบกิจการตลอดระยะเวลาที่มีการ ทำงานเกี่ยวกับรังสี

อ้างถึงข้อกำหนดในข้างต้น การหายไปของ 👤 ผู้รับผิดชอบดำเนินการทางเทคนิคในเรื่องรังสี ในข้อที่ 14 ของกฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2564 ที่ซึ่งกฎกระทรวงฯ ฉบับคุณปู่ พ.ศ. 2547 เป็นผู้ให้กำเนิด และกำหนดคุณสมบัติให้เป็นบุคลากรที่นายจ้างต้องจัดให้มีไว้เพื่อ กำกับดูแลความปลอดภัยในการปฏิบัติงานทางรังสี ภายใน สถานประกอบการ รวมถึงการมีอำนาจลงนาม ในแบบรายงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ดูจะเป็นความพยายาม ในการลดภาระ หรือความซ้ำซ้อนในการจัดการบุคลากรด้านความปลอดภัย จากการบังคับใช้ กฎหมายที่เกี่ยวข้องอีกด้วย

แต่ทั้งนี้ ในด้านของการบริหารจัดการ หรือการปฏิบัติตามกฎหมายที่มีสภาพบังคับ ผู้ประกอบการ  นายจ้าง หรือแม้แต่ RSO จำนวนไม่น้อยที่ยังคงมีข้อสงสัย เกี่ยวกับคุณสมบัติ เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี ของตนเอง ว่ามีความ สอดคล้อง ตามกฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2564 หรือไม่ และนี่คือหนึ่งในข้อซักถาม ข้อสงสัย จากเพื่อนสมาชิก RSOTH ของเรา ซึ่งผู้เขียนขออนุญาตนำเสนอเป็นตัวอย่างครับ

หมายเหตุ: สามาชิก สอบผ่านและได้รับใบรับรอง RSO ระดับต้น ก่อนปี พ.ศ. 2563 จึงมีคุณสมบัติ อ้างอิง ประกาศคณะกรรมการพลังงานปรมาณูเพื่อสันติ เรื่องมาตรฐานการรับรองเจ้าหน้าที่ ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ . 2549 (ออกตาม พ.ร.บ. พลังงานปรมาณูเพื่อสันติ พ.ศ.2504) โดย ยังไม่ผ่าน การฝึกอบรม การป้องกันอันตรายจากรังสี ระดับที่ 1

จากตัวอย่างข้อซักถามจากเพื่อนสมาชิก ผู้เขียนจึงพยายามรวบรวม และเรียบเรียง ผลกระทบของนายจ้าง/ สถานประกอบการ หรือ RSO เพื่อให้เกิดความชัดเจน และเป็นไปในทิศทางเดียวกันในการปฏิบัติตามข้อกำหนดของกฏกระทรวงฯพ.ศ. 2564 ตามตารางด้านล่างนี้ครับ...

ที่	นายจ้าง/สถานประกอบการ	ความสอดคล้อง กฎกระทรวงฯ พ.ศ.2564
1	มี เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทาง รังสี ระดับต้น ซึ่งได้รับใบอนุญาตเจ้าหน้าที่ความ ปลอดภัยทางรังสี ภายหลัง กฎกระทรวง กำหนดการแบ่งระดับ การกำหนดคุณวุฒิ และการ   อนุญาตเป็นเจ้าหน้าที่ความ ปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2563 คุณสมบัติ (ก) สำเร็จกํารศึกษาไม่ต่ำกว่าปริญญาตรี หรือเทียบเท่า หรือ (ข) สำเร็จกํารศึกษาไม่ต่ำกว่า ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือ เทียบเท่า  และ ผ่านการอบรมหลักสูตรที่เกี่ยวกับ ความปลอดภัยทางรังสีของสำนักงานหรือ ที่สำนักงานให้การรับรอง (การป้องกัน อันตรายจากรังสี ระดับที่ 1) หรือมีประสบกํารณ์ทำงานเกี่ยวกับความ ปลอดภัยทางรังสีไม่น้อยกว่าหนึ่งปี และ ผ่านการทดสอบความรู้ความสามารถ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการ ที่เลขาธิการ กำหนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา	ลงนามรายงานได้ทุกฉบับ
2	มี เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทาง รังสี ระดับต้น ซึ่งได้รับใบอนุญาตเจ้าหน้าที่ความ ปลอดภัยทางรังสี ก่อน กฎกระทรวง กำหนดการแบ่งระดับ การกำหนดคุณวุฒิ และการอนุญาตเป็นเจ้าหน้าที่ความ ปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2563 หรือ มีคุณสมบัติตามประกาศคณะ กรรมการพลังงานปรมาณูเพื่อสันติ เรื่อง มาตรฐานการรับรองเจ้าหน้าที่ ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ . 2549 (ออกตาม พ.ร.บ. พ.ศ.2504) คุณสมบัติ ได้รับวุฒิการศึกษาไม่ต่ำกว่า ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) อนุปริญญา หรือเทียบเท่าขึ้นไป หรือ  ได้รับวุฒิการศึกษาไม่ต่ำกว่า ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) และต้องมี ประสบการณ์ในงานด้านการป้องกัน อันตรายจากรังสีอย่างน้อย 1 ปี และ ผ่านการทดสอบความรู้ความสามารถ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการ ที่เลขาธิการ กำหนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา	ลงนามรายงานได้ทุกฉบับ แม้คุณสมบัติของ RSO ระดับต้น ที่มี ที่มาจาก พ.ร.บ. พลังงานปรมาณูเพื่อ สันติ พ.ศ.2504 (ยกเลิกไปแล้ว) จะมีความแตกต่าง (ไม่ต้องผ่าน การฝึกอบรม การป้องกันอันตรายจากรังสี ระดับที่ 1) จากคุณสมบัติของ RSO ระดับต้น ที่ มีที่มาจาก กฎกระทรวง กำหนดการ แบ่งระดับ การกำหนดคุณวุฒิฯ เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2563 โดยผู้เขียนยังไม่พบข้อกฎหมายหรือ ข้อหารือการบังคับใช้กฎหมาย ที่ เกี่ยวข้องกับ การดำเนินการใดๆของ RSO ระดับต้น ที่ได้รับใบอนุญาตฯ ก่อน กฎกระทรวงกำหนดการแบ่ง ระดับ การกำหนดคุณวุฒิฯเจ้าหน้าที่ ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2563 มีผลบังคับใช้ จึงมีความเห็นว่า สามารถลงนามเอกสาร /รายงาน ด่างๆ ตามที่กฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2564 กำหนดไว้ทุกฉบับ ครับ
3	มี เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทาง รังสี ระดับกลาง-สูง	ลงนามรายงานได้ทุกฉบับ

ทั้งนี้จากการสืบค้นข้อมูลอ้างอิง ผู้เขียนพบประเด็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับ 👤ผู้รับผิดชอบดำเนินการทางเทคนิคในเรื่องรังสี ตามกฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหาร และ การจัดการด้านความปลอดภัยฯเกี่ยวกับรังสีชนิดก่อไอออน พ.ศ. 2547 (ยกเลิกไปแล้ว) กำหนดให้ ต้องมีคุณสมบัติ "ผ่านการฝึกอบรม การป้องกันอันตรายจากรังสี ระดับที่ 1" 

ซึ่งแตกต่างจาก คุณสมบัติของ 👤RSO ระดับต้น ที่ซึ่งได้รับใบอนุญาตเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี ก่อน กฎกระทรวงกำหนดการแบ่งระดับ การกำหนดคุณวุฒิและการอนุญาตเป็นเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2563

หรือ มีคุณสมบัติตาม ประกาศคณะกรรมการพลังงานปรมาณูเพื่อสันติ เรื่องมาตรฐานการรับรองเจ้าหน้าที่ ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ . 2549 (ออกตาม พ.ร.บ. พ.ศ.2504/ ยกเลิกไปแล้ว) ซึ่งไม่จำเป็นต้อง "ผ่านการฝึกอบรม การป้องกันอันตรายจากรังสี ระดับที่ 1" 

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานการทำงานเกี่ยวกับรังสี พ.ศ. 2564 กำหนดให้ เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี ทุกระดับ ทุกช่วงเวลา ที่ผ่านการทดสอบความรู้ความสามารถ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการ ที่เลขาธิการกำหนด ของกระทรวงวิทยาศาสตร์ สามารถปฏิบัติหน้าที่ ตามหมวดที่ 2 ของกฎกระทรวงได้ครับ

สุดท้ายนี้หากเพื่อนสมาชิกมีประเด็นข้อซักถาม รวมถึงผู้ที่มีข้อมูลนำเสนอในประเด็นอื่นๆเพิ่มเติม ทุกท่านสามารถใช้ ช่องความเห็นด้านล่างนี้ ของระบบเว็บไซต์ (Login ด้วยอีเมลของท่าน) นำเสนอข้อมูลได้ทันทีครับ ผู้เขียนจะ ตรวจสอบข้อเท็จจริง และปรับปรุงบทความที่นำเสนอนี้ ให้ถูกต้อง ชัดเจน และเป็นปัจจุบันมากที่สุด เพื่อให้ RSO ทุกท่าน สามารถปฏิบัติหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนด ได้อย่างถูกต้องครับ

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

✅ กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานการทำงานเกี่ยวกับรังสี พ.ศ. 2564 ✅ กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหารและการจัดการด้านความปลอดภัย ฯ เกี่ยวกับรังสีชนิด ก่อไอออน พ.ศ. 2547

✅ กฎกระทรวงกำหนดการแบ่งระดับ การกำหนดคุณวุฒิฯเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2563 ✅ ประกาศคณะกรรมการพลังงานปรมาณูเพื่อสันติ เรื่องมาตรฐานการรับรองเจ้าหน้าที่ ความปลอดภัย
       ทางรังสี พ.ศ . 2549

---

👤 เทวัญ ชื่นทอง,

RSOTH - FOUNDER