📝จป.รังสี (RSO) Vs. ผู้ประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์ฯ สาขานิวเคลียร์

 

ในช่วงเดือน พฤษภาคม ที่ผ่านมามีการประกาศ พระราชกฤษฎีกา กำหนดสาขาวิชาชีพวิทยาศาสตร์ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2565 ลงในราชกิจจานุเบกษา โดยมีสาระสำคัญคือการกำหนดให้ วิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ในสาขาดังต่อไปนี้เป็น วิชาชีพวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีควบคุม (๑) สาขาธรณีวิทยา (๒) สาขานิติวิทยาศาสตร์ (๓) สาขาอนามัยสิ่งแวดล้อม (๔) สาขาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย

ด้วยตัวผู้เขียนเอง เคยล้มลุกคลุกคลานจนจบการศึกษา วท.บ. สาธารณสุขศาสตร์ สาขา "อาชีวอนามัยและความปลอดภัย" จึงมีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับการบังคับใช้กฎหมายนี้ในอีก 180 วัน ข้างหน้า (ถ้ายังต้องการประกอบสัมมาอาชีพ เลี้ยงปากท้องในสายงานความปลอดภัยฯนี้อยู่) และคงต้องขอละไว้ในฐานที่ไม่เข้าใจว่า (แอบบ่น)  ทำไม่จึงไม่ใช่กฎหมายจากบ้านหลังเดิม บ้านหลังเก่าอย่าง "กระทรวงแรงงานฯ" ผู้ให้กำเนิด เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน ระดับวิชาชีพ หมวกสีเขียวสดใส ที่ วท.บ. สาธารณสุขศาสตร์ สาขา "อาชีวอนามัยและความปลอดภัย ใช้สวมใส่เพื่อประกอบสัมมาอาชีพ และดูแลความปลอดภัยของพี่น้องผู้ใช้แรงงานมาโดยตลอด? 

คำตอบมีแค่เพียงเสียงกระซิบมาตามสายลมว่า "กระทรวงแรงงานฯ ไม่มีนโยบายในเรื่องนี้ และไม่ใช่พันธกิจของกระทรวง"....!!??

เรื่อง(กำลัง)วุ่นวายของคนในแวดวง วท.บ.ฯ สาธารณสุขศาสตร์ ในข้างต้น ทำให้ผู้เขียน เดจาวู นึกย้อนไปถึงสภาพการณ์ที่เคยเกิดขึ้นกับ การบริหารจัดการความปลอดภัยทางรังสีอุตสาหกรรม ของประเทศไทยในปี พ.ศ. 2557 

ย้อนกลับไปในวันนั้น วันที่ 8 ตุลาคม  พ.ศ. 2557 อาศัยอำนาจตาม พ.ร.บ. ส่งเสริมวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี พ.ศ. 2551  "ข้อบังคับสภาวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ว่าด้วยการประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีควบคุม สาขานิวเคลียร์ พ.ศ. 2557" ถูกประกาศในราชกิจจานุเบกษา และมีเวลา 180 วัน ให้นายจ้าง หรือผู้ขอรับใบอนุญาตฯ  กับ จป.รังสี (RSO) นั่งเกาหัวสบตากัน แล้วบ่นพึมพำเบาๆว่า "อิหยังวะ!?" ใครคือ ผู้ประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีควบคุม สาขานิวเคลียร์? 

นายจ้าง ผู้ประกอบการ ที่ไม่ทราบถึงความเคลื่อนไหว หรือไม่ได้ติดตามร่างขอบังคับสภาฯมาโดยตลอดต่างพากันวิตกกังวล เกี่ยวกับต้นทุนที่อาจต้องแบกรับ ในการจ้างตำแหน่งงาน ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ทางตรงนี้

บทความนี้ผู้เขียน จึงจะพาสมาชิกย้อนกลับไปยังเส้นเวลาในปี พ.ศ. 2557 เพื่อบอกเล่า "ความวุ่นวาย" ที่เคยเกิดขึ้นกับการจัดการ บุคลากรด้านความปลอดภัยทางรังสี อุตสาหกรรม ภายในประเทศไทย เพราะเมื่อเราสามารถทำความเข้าใจกับอดีตได้อย่างถูกต้อง ภาพสะท้อนของการจัดการในปัจจุบัน ที่ถูกต้อง และเหมาะสม ก็จะชัดเจนขึ้นครับ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง จป.รังสี (RSO) ทุกท่าน ที่ต้องรับหน้าที่ ในการประเมินความสอดคล้องในการปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยเรื่องรังสี ของสถานประกอบการ! 

ตารางเปรียบเทียบ คุณลักษณะของบุคลากรด้านความปลอดภัยทางรังสี อุตสาหกรรม ด้านล่างนี้ จะช่วยให้ จป.รังสี (RSO) ทุกท่าน ทราบถึงความแตกต่าง และความเกี่ยวข้องกันระหว่างบุคลากรทางรังสี คนละค่ายเดียวกันได้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น รวมถึงสามารถใช้เป็นหลักเกณฑ์อ้างอิง ในการประเมินความสอดคล้องการปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยรังสี ของสถานประกอบการได้ ดังต่อไปนี้ครับ

จป.รังสี (RSO) Vs. ผู้ประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์ฯ สาขานิวเคลียร์

ที่	บุคลากรทางรังสี	ที่มา	คุณสมบัติ	สถานประกอบการ
1	เจ้าหน้าที่ความปลอดภัย ทางรังสี (“RSO”)	พ.ร.บ. พลังงาน นิวเคลียร์เพื่อสันติ พ.ศ. 2559  กฎกระทรวงการ จัดให้มีเจ้าหน้าที่ ความปลอดภัยทาง รังสี พ.ศ. 2564 (วิทยาศาสตร์ฯ) กฎกระทรวง กำหนด มาตรฐานการทำงาน เกี่ยวกับรังสี พ.ศ. 2564 (แรงงาน)	ระดับต้น - ปริญญาตรี หรือ - ปวช. - และผ่านหลักสูตรการ ป้องกันอันตราย   จากรังสี ระดับที่ 1 - และผ่านการสอบใบนุญาตฯ ระดับกลาง - ปริญญาตรี หรือ - เป็น RSO ระดับต้น ไม่น้อยกว่า 1 ปี - และผ่านหลักสูตรการ ป้องกันอันตราย   จากรังสี ระดับที่ 1 - ผ่านการสอบใบอนุญาตฯ ระดับสูง - ปริญญาตรี หรือ - เป็น RSO ระดับกลาง ไม่ น้อยกว่า 2 ปี - และผ่านหลักสูตรการ ป้องกันอันตราย   จากรังสี ระดับที่ 2 - ผ่านการสอบใบอนุญาตฯ	- ผลิต มีครอบครองหรือ   ใช้งานวัสดุกัมมันตรังสี   และ/หรือ เครื่องกำเนิดรังสี - นายจ้างเป็นผู้แต่งตั้ง - มีชื่ออยู่ในใบอนุญาตครอบ   ครองหรือใช้งานวัสดุ   กัมมันตรังสี และ/หรือ   เครื่องกำเนิดรังสี
2	ผู้ประกอบวิชาชีพ วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี ควบคุม สาขานิวเคลียร์	พ.ร.บ. ส่งเสริมวิชาชีพ วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี พ.ศ.2551 ข้อบังคับสภาวิชาชีพ วิทยาศาสตร์ฯ สาขา นิวเคลียร์ พ.ศ.2557,61	1.รับปริญญา หรือวุฒิบัตรเทียบ เท่าปริญญาในสาขาวิทยา ศาสตรและเทคโนโลยี ที่ สภาวิชาชีพวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีรับรอง 2. ผ่านการสอบเป็นเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสีอย่างน้อย ระดับที่ 2 จากสถาบันเทคโนโลยี นิวเคลียร์แห่งชาติ หรือ 3. ผ่านการสอบเป็นเจ้าหน้าที่ ความปลอดภัยทางรังสีอย่างน้อย ระดับกลาง จากสำนักงาน ปรมาณูเพื่อสันติ 4. ผ่านการอบรมจรรยาบรรณ แห่งวิชาชีพวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี	- การควบคุมดูแลความ ปลอดภัยทางรังสี - การปฏิบัติการใน ภาวะฉุกเฉินทางรังสี - การเดินเครื่องปฏิกรณ์ ปรมาณู - การถ่ายภาพด้วยรังสีใน งานอุตสาหกรรม และ ทางการแพทย์ - งานที่เกี่ยวข้องกับสาร กัมมันตรังสีชนิดไม่ปิด ผนึก - การเดินเครื่องกําเนิดรัง สี เครื่องเร่งอนุภาค และ ระบบฉายรังสี - งานที่เกี่ยวข้องกับวัสดุ นิวเคลียร์และเชื้อเพลิง นิวเคลียร์ - การจัดการกาก กัมมันตรังสี - การใช้รังสีทางการ แพทย์ เกษตรกรรม อุตสาหกรรม และ ด้านอื่น ๆ - การผลิตสาร กัมมันตรังสี - การประยุกต์ใช้รังสี ในกิจการใด ๆ - การเรียน การสอน และ การฝึกอบรมที่ใช้รังสี สารกัมมันตรังสี

ดังนั้น จากตารางเปรียบเทียบคุณลักษณะฯ ในข้างต้น สามารถประเมินความสอดคล้องในการปฏิบัติตามกฎหมายฯ ของสถานประกอบการ ในด้านบุคลากรความปลอดภัยทางรังสีได้ ดังต่อไปนี้ครับ

• สถานประกอบการใด ที่มี 12 ลักษณะงาน ตาม ข้อบังคับสภาวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ว่าด้วยการประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีควบคุม สาขานิวเคลียร์ พ.ศ. 2557 นายจ้าง หรือผู้มีอำนาจลงนามกระทำการแทนนิติบุคคล จะต้องจัดให้มี ผู้ประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีควบคุม สาขานิวเคลียร์ ปฏิบัติงาน ณ สถานประกอบการ ตลอดระยะเวลาการทำงาน
  
  
• สถานประกอบการใด ทีมีการผลิต มีไว้ในครอบครองหรือใช้วัสดุกัมมันตรังสี และ/หรือ มีไว้ในครอบครองหรือใช้เครื่องกำเนิดรังสี ผู้ขอรับใบอนุญาตฯ จะต้องจัดให้มี เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี ปฏิบัติหน้าที่ตลอดระยะเวลาการทำงาน หรือ อยู่ในสถานะที่พร้อมปฏิบัติหน้าที่เมื่อเรียกหา ตาม 
  กฎกระทรวง การจัดให้มีเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2564 
  
  
• สถานประกอบการใด ที่มีกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับ 12 ลักษณะงาน และ การผลิตหรือใช้วัสดุกัมมันตรังสี และ/หรือ มีไว้ในครอบครองหรือใช้เครื่องกำเนิดรังสี  ผู้ขอรับใบอนุญาตฯ หรือผู้มีอำนาจลงนามกระทำการแทนนิติบุคคล จะต้องจัดให้มี

                 👤ผู้ประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีควบคุม สาขานิวเคลียร์  และ
                 👤เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี

         
           ทั้งนี้ในข้อกำหนดของกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ไม่พบข้อห้าม ของการที่บุคลคนเดียวกัน จะปฏิบัติ
           หน้าที่เป็น ผู้ประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์ ฯ สาขานิวเคลียร์ และ จป.รังสี (RSO) ในระยะเวลา
           เดียวกันครับ

  

ผู้เขียนคาดหวังว่า ข้อมูลที่นำเสนอนี้จะเป็นประโยชน์กับการจัดการ บุคลากรด้านความปลอดภัยทางรังสี ให้กับสมาชิกทุกท่าน ไม่มากก็น้อยนะครับ 

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

✅ พ.ร.บ. พลังงานนิวเคลียร์เพื่อสันติ พ.ศ. 2559
✅ กฎกระทรวงการจัดให้มีเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยทางรังสี พ.ศ. 2564
✅ กฎกระทรวง กำหนดมาตรฐานการทำงานเกี่ยวกับรังสี พ.ศ. 2564
✅ พ.ร.บ. ส่งเสริมวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี พ.ศ.2551

✅ ข้อบังคับสภาวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ว่าด้วยการประกอบวิชาชีพวิทยาศาสตร์
       และเทคโนโลยีควบคุม สาขานิวเคลียร์ พ.ศ. 2557, 2561     

---

👤 เทวัญ ชื่นทอง,

RSOTH - FOUNDER